Polska Akademia Umiejętności

Ogólne informacje

Akademia Umiejętności została utworzona w r. 1872, w wyniku przekształcenia istniejącego od 1815 r. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. Choć formalnie ograniczona do zaboru austriackiego, pełniła od początku rolę ogólnopolskiej instytucji naukowej i kulturalnej. Jej działalność - zgodnie z ideą Towarzystwa - wykraczała bowiem poza zabór austriacki, skupiając badaczy z całej Polski i wielu innych krajów. Wyrazem promieniowania Akademii poza granice zaborów było przekazanie na jej własność (1893) zbiorów Biblioteki Polskiej w Paryżu, największej kolekcji poloników zgromadzonych przez Wielką Emigrację, także utworzenie jej stacji w Paryżu, a już wcześniej Ekspedycji Rzymskiej (corocznych wyjazdów do archiwów rzymskich). Po pierwszej wojnie światowej, przemianowana na Polską Akademię Umiejętności, stała się niezależną od państwa, oficjalną reprezentacją nauki polskiej, także wobec międzynarodowych organizacji naukowych, będąc m. in. członkiem-założycielem Union Académique Internationale. Okres międzywojenny był czasem największej aktywności PAU, przede wszystkim wydawniczej (publikowano wówczas ponad 100 serii wydawniczych, wśród nich monumentalny Polski Słownik Biograficzny). Powstała też, w miejsce Ekspedycji Rzymskiej, Stacja Naukowa w Rzymie. Działalność PAU w tym samym zakresie była kontynuowana po okupacji niemieckiej do r. 1952, kiedy jej agendy i majątek zostały przejęte, decyzją władz na rzecz utworzonej wówczas Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. PAU nie została...